بازگشت
انتخابات پيش روي تاجيكستان و معادله حمايت پوتين
ارسالی صمیمی ارسالی صمیمی

مسكو - سفر اخير امامعلي رحمان رييس جمهوري تاجيكستان به روسيه از سوي محافل سياسي دو كشور به عنوان گامي در راستاي جلب حمايت مسكو براي تضمين پيروزي رحمان در انتخابات پيش روي رياست جمهوري اين كشور ارزيابي شد.
 
هر چند رحمان سعي كرد وانمود كند كه سفر به مسكو به دعوت ولاديمير پوتين رييس جمهوري روسيه صورت گرفته است، اما مخالفان وي مدعي شدند كه رييس جمهوري تاجيكستان خودش را ميهمان پايتخت روسيه كرده است.
انتخابات رياست جمهوري تاجيكستان قرار است پاييز امسال برگزار شود و كارشناسان مسايل سياسي با اشاره به نابساماني اقتصادي و سياسي حاكم بر اين كشور و حمايت چشمگير تاجيك ها از احزاب اسلامي مي گويند كه رحمان براي ابقاي سوم بار خود در اين مقام نيازمند حمايت كرملين مي باشد.
روزنامه ‌نزاويسيمايا ‌گازتا در مقاله اي به قلم ‌ويكتوريا ‌پانفيلوا در اين باره نوشت: ‌مقام هاي ‌دوشنبه ‌ملاقات ‌رحمان ‌با ‌پوتين ‌را ‌به ‌عنوان ‌حمايت ‌مسكو ‌از ‌وي ‌در ‌انتخابات ‌قريب ‌الوقوع ‌رياست ‌جمهوري ‌تعبير ‌مي كنند، ‌در ‌حالي ‌كه ‌خود ‌رحمان ‌در ‌واقع ‌با ‌دست ‌خالي ‌و ‌تنها ‌با ‌وعده ‌وفاداري ‌به كرملين آمده بود.
با وجود اينكه به دنبال توسعه نفوذ چين و آمريكا در آسياي مركزي در سال هاي اخير و تلاش مقام هاي ارشد كشورهاي اين منطقه راهبردي از جمله امامعلي رحمان براي بهره گرفتن از اين وضعيت به منظور برقراري موازنه در وابستگي به مسكو، مقام هاي كرملين اعتماد پيشين خود به دولتمردان حيات خلوت سابق خود را از دست داده اند، اما سفر رحمان به مسكو نشان داد كه طرف روس يك بار ديگر حاضر است وعده هاي وفاداري وي را باور كند.
‌آلكساندر ‌سوبيانين ‌رئيس ‌اتحاديه ‌همكاري هاي ‌مرزي ‌روسيه با اين نگاه معتقد است كه ‌در ‌حال ‌حاضر ‌كمك ‌به ‌رژيم هاي سياسي بخش ‌جنوبي ‌جامعه همسود ‌صرف ‌نظر ‌از ‌سياستگزاري ‌و ‌علاقه ‌آنها ‌به ‌شركت ‌در ‌همگرايي ‌با ‌روسيه، ‌براي ‌سياست ‌خارجي ‌واقع بينانه ‌كرملين ‌اولويت ‌دارد، ‌زيرا ‌اين ‌امر با آينده ‌امنيت ‌روس ها گره خورده است.
‌به باور ‌كارشناس روس، ‌مسكو به خوبي از اين واقعيت آگاه است كه ‌تاجيكستان ‌حلقه ‌ضعيف ‌منطقه راهبردي آسياي مركزي مي باشد ‌و مقام هاي روس ‌به ‌همين ‌علت ‌سعي مي كنند همه ‌خواسته هاي ‌تاجيكستان را برآورده كنند.
تحليلگران مسايل سياسي با اشاره به اقتصاد بزرگ روسيه و ناچيز بودن ارزش مطالبات رييس جمهوري تاجيك ها از كرملين در قبال اعلام مجدد وفاداري به روسيه، مي گويند كه مقام هاي ارشد روس به ويژه پوتين در راستاي سياستگزاري خارجي معطوف به حفظ حيات خلوت تاريخي روس ها در مقابل نفوذ روزافزون چيني هاي و ناتو سعي مي كنند با اعطاي كمك هاي مالي و امتيازهاي ويژه به دوشنبه اين جمهوري را در حلقه دوستان خود نگهدارند.
از اين ديدگاه هر چند روسها به دليل تعلل امامعلي رحمان رييس جمهوري فعلي و نامزدي انتخابات پاييز رياست جمهوري تاجيكستان در تصويب موافقت نامه تمديد مهلت استقرار ‌پايگاه ‌201 ‌روسي ‌در خاك كشورش از وي عصباني هستند، اما آنان با پذيرايي از وي در حومه مسكو مي خواهند حلقه ديگري بر زنجير روابط تنگاتنگ و اقتصاد وابسته دوشنبه به مسكو بيافزايند.
نگاهي به فهرست مطالبات رحمان از پوتين در سفر اخير وي به مسكو متشكل از اعمال رژيم ‌تسهيلي ‌براي ‌مهاجران ‌تاجيك، ‌لغو ‌تعرفه هاي ‌صادراتي ‌بر ‌صادرات ‌محصولات ‌نفتي ‌به ‌تاجيكستان، ‌پرداخت ‌200 ‌ميليون ‌دلار ‌براي ‌نوسازي ‌ارتش ‌تاجيكستان ‌و ‌سرمايه ‌گذاري ‌در ‌ساخت ‌نيروگاه هاي ‌برق ‌آبي ‌و امضاي توافق نامه هاي مربوط به آنها از سوي مقام هاي روس بيانگر اين واقعيت است كه ساختار سياسي حاكم بر تاجيكستان به دليل وابستگي اقتصادي تاريخي آن به مسكو به شكلي پيچيده با سياستگزاري هاي كرملين در هم آميخته است.
اهميت وابستگي اقتصاد ضعيف تاجيكستان به روسيه به ويژه زماني مشخص مي شود كه بدانيم انتقال وجه توسط مهاجران تاجيك در روسيه حدود نيمي از توليد ناخالص ملي اين كشور را تشكيل مي دهد و كوچك ترين فشار بر مهاجران تاجيك در مسكو و ديگر شهرهاي روسيه مي تواند به نابساماني اقتصادي و سياسي در اين جمهوري منجر شود، تجربه اي كه سال گذشته در مساله دستگيري خلبان روس توسط تاجيك ها به اتهام مواد مخدر به شكل عيني تجربه شد.
‌سوبيانين با اشاره به بازي رحمان با برگ تمديد مهلت استقرار پايگاه 201 روسيه در خاك تاجيكستان در مناسبات دوشنبه و مسكو اظهار مي كند كه ادامه اين روند و سردواندن روس ها در اين مساله، مترادف با امضاي حكم اعدام رحمان به دست وي است، ‌زيرا در اين شرايط ‌نيروهاي ‌خارجي ‌از ‌امكان ‌اجراي ‌سناريوي ‌انقلابي ‌در ‌تاجيكستان ‌برخوردار ‌شده ‌و ‌مسكو ‌در چنين وضعيتي از ‌او ‌پشتيباني ‌نخواهد ‌كرد. ‌
از سوي ديگر اظهارات اخير محي‌الدين ‌كبيري ‌رهبر ‌حزب ‌تجديد ‌حيات ‌اسلام ‌تاجيكستان مبني بر اينكه ‌مسكو ‌در حيات ‌سياسي ‌تاجيكستان ‌نفوذ ‌تعيين ‌كننده ‌اي ‌ندارد ‌و ‌مخالفان ‌نامزد ‌واحد ‌خود ‌را ‌معرفي ‌كرده ‌و ‌با ‌توجه ‌به ‌اوضاع ‌نابسامان ‌اقتصادي ‌تاجيكستان ‌اميدوارند ‌كه ‌پيروز انتخابات پيش روي رياست جمهوري شوند، اهميت حمايت مسكو از رحمان را در اين كارزار سياسي دوچندان مي كند.
مساله ديگري كه اهميت راهبردي تاجيكستان به عنوان سدي در برابر نفوذ جريان هاي افراطي و قاچاق مواد مخدر به روسيه را مضاعف مي كند، برنامه اشغالگران غربي براي خروج از افغانستان در سال آينده ميلادي است.
روس ها از تبعات خروج ناتو از افغانستان نگران هستند و تلاش دارند با تقويت پايگاه هاي نظامي خود در كشورهاي آسياي مركزي از جمله تاجيكستان و كمك به حفظ ثبات سياسي نسبي حاكم بر آنها از هزينه هاي هر گونه بي ثباتي و ناامني منطقه اي احتمالي بر كشورشان بكاهند.
با اين رويكرد بود كه ولاديمير پوتين پس از ديدار با رحمان اعلام كرد كه روسيه و تاجيكستان در مورد فعال تر كردن ساختارهاي مقابله با تروريسم، مواد مخدر و جنايات سازماندهي شده فرامرزي توافق نامه هاي مهمي امضا كرده اند.
رييس جمهوري روسيه كه در ماه هاي اخير نسبت به وضعيت منطقه پس از خروج نيروهاي اشغالگر از افغانستان اظهار نگراني كرده است، گفت: مايلم بطور خاص به يكسان بودن رويكردهاي ما (دوشنبه و مسكو) نسبت به اوضاع افغانستان اشاره كنم. ما اوضاع افغانستان را از جمله با توجه به خروج آينده نيروهاي ائتلاف از اين كشور بررسي كرديم.
روس ها همچنين با اشراف به ذخاير هيدروكربني تاجيكستان از يك سو و نياز حاد اين جمهوري هشت ميليون نفري آسياي مركزي به انرژي از سوي ديگر در نظر دارند با سرمايه گذاري در اين حوزه پردرآمد ضمن جلوگيري از ورود رقباي ديگر مانند چين و غربي ها، از آن به عنوان ابزاري در راستاي تعميق وابستگي دوشنبه به مسكو بهره ببرند.
در همين راستا در سفر رحمان به مسكو، توافق نامه سرمايه گذاري 15 ميليون دلاري گازپروم، غول انحصاري نفت و گاز روسيه و تامين كننده 40 درصد نيازهاي سوختي تاجيك ها، در ميدان نفتي شهر نو در سال آينده ميلادي به امضاي طرفين رسيد.
مطالعات اكتشافي انجام شده در سال هاي دهه 1980 ميلادي در تاجيكستان نشان مي دهد كه ذخاير هيدروكربني اين كشور به 113 ميليون تن نفت و 863 ميليارد مترمكعب گاز مي رسد كه به دليل كوهستاني بودن منطقه عمليات استخراج آن نيازمند سرمايه گذاري هاي كلاني است كه از عهده اقتصاد ضعيف آن بر نمي آيد.
در نهايت مي توان گفت كه سفر اخير رحمان به مسكو، ديدار وي با پوتين و امضاي موافقت نامه هاي رنگين ميان دو كشور نشان داد كه روسيه از وزن و جايگاه ويژه اي در معادلات سياسي تاجيكستان برخوردار و رييس جمهوري فعلي تاجيك ها براي تصدي بالاترين پست سياسي كشورشان براي بار سوم به حمايت مسكو اميدوار است.





August 5th, 2013


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسایل بین المللی